Witaminy i mikroelementy
Zespół Przewlekłego Zmęczenia
Zespół przewlekłego zmęczenia stwierdza się, jeśli nie ma żadnych innych przyczyn, które wskazywałyby na długotrwałe zmęczenie, a także jeśli przez okres dłuższy niż sześć miesięcy utrzymują się przynajmniej cztery z następujących ośmiu objawów:
ból w węzłach chłonnych, ból gardła, ból mięśni, nawracające bóle głowy, ból w stawach bez obrzęku lub zaczerwienienia, brak regeneracji organizmu podczas snu, częste zapominanie i ciągłe trudności z koncentracją, pogorszenie ogólnego stanu zdrowia utrzymujące się dłużej niż 24 godziny po ciężkiej pracy. W skład pakietu badań wchodzą: OB, Morfologia, FT4, TSH, Cynk, Selen, Przeciwciała EBV (IgG), Witamina B12, Kwas foliowy.
Witamina A
Witamina A jest niezbędna w procesie widzenia, wzmacnia układ odpornościowy i zapobiega zakażeniom (pomaga zwalczać bakterie i wirusy), wygładza i ujędrnia skórę, powoduje zdrowy wygląd włosów i paznokci, zwalcza wolne rodniki (jest przeciwutleniaczem), wpływa na wzrost oraz na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych.
Występowanie: marchew, groszek, fasolka szparagowa, szparagi, banany, mleko i produkty mleczne, masło, żółtko jaja, wątroba, nerki, olej rybny.
Witamina B1 (tiamina)
Witamina B1 (tiamina) jest niezbędna w procesie oddychania tkankowego (przemiana węglowodanów), wpływa na prawidłową pracę mięśni, funkcjonowanie układu nerwowego, a także na gojenie się ran i odczuwanie bólu. Niedobory mogą wystęować przy wysiłku fizycznym i umysłowym, wyczynowym uprawianiu sportu, w przypadku picia dużej ilości alkoholu, kawy i herbaty, a także u osób prowadzących aktywny tryb życia i narażonych na długotrwały stres oraz u osób starszych.
Występowanie: produkty zbożowe, mąka, mięso, wątroba, drożdże, jaja, mleko, warzywa korzenne.
Witamina B2 (ryboflawina)
Witamina B2 (ryboflawina) odgrywa ważną rolę w procesach przemiany materii i jest niezbędna do tworzenia płytek krwi, produkcji przeciwciał przez układ odpornościowy, oddychania międzykomórkowego i procesów wzrostu. Pomaga zmęczonym oczom i może zapobiegać powstawaniu zaćmy. Wspomaga również procesy rozkładu węglowodanów, tłuszczów i białek. Występowanie: mięso, wątroba, mleko, jaja i warzywa.
Witamina B3 (niacyna)
Witamina B3 (niacyna) przede wszystkim przeciwdziała zmianom skórnym spowodowanym suchością skóry. Uczestniczy w przemianach metabolicznych węglowodanów, które prowadzą do uwalniania z nich energii, działa wspomagająco na układ nerwowy. Pełni też ważną rolę w eliminowaniu tzw. złego cholesterolu i tłuszczu, a wspomaga produkcję tzw. dobrego cholesterolu. Rozszerza naczynia krwionośne i uczestniczy w tworzeniu czerwonych krwinek. Jako jedyna z witamin grupy B może być produkowana w organizmie, jednak w ilościach niewystarczających dla zaspokojenia jego potrzeb. Występuje powszechnie w produktach roślinnych i zwierzęcych, np. w mięsie, orzechach i ziarnach zbóż.
Witamina B5 (kw.pantotenowy, koenzym A)
Na prawidłowy poziom witaminy B5 w organizmie powinny zwrócić szczególna uwagę osoby uprawiające wyczynowo sport, ludzie starsi, a także ci, którzy są przemęczeni i pozostają pod wpływem długotrwałego stresu. Na Witaminę B5 składają się cztery substancje: pantenol, panteina, kwas pantotenowy i koenzym A. Przy jej niedoborach występują skurcze kończyn, bóle mięśni i stawów wraz z ich sztywnością (głównie rano), wypadanie włosów, łysienie, pękanie skóry w kącikach ust (u niektórych również w kącikach oczu), problemy ze wzrokiem, uczucie zmęczenia, rozdrażnienia, odrętwienia. Niski poziom występuje w RZS. Występowanie: warzywa, mięso, produkty zbożowe pełnoziarniste, orzechy, jaja, ryż, pomarańcze, melony, drożdże piekarnicze.
Witamina B6 (pirydoksyna)
Witamina B6 (pirydoksyna) odpowiada za prawidłowe działanie układu nerwowego, ma wpływ na ciśnienie krwi, skurcze mięśni i pracę serca, a także podnosi poziom odporności organizmu. Przy niedoborach może wystąpić apatia, migrena, depresja, problemy ze snem lub koncentracją. Częstym objawem są również stany zapalne skóry (np. łojotokowe zmiany na twarzy, łupież, podrażnienie języka i błon śluzowych jamy ustnej oraz suchość i pękanie skóry na piętach i dłoniach). Występowanie: produkty z pełnego przemiału (otręby pszenne, kasza gryczana, ryż brązowy), mięso, jaja, warzywa, zwłaszcza papryka czerwona, ziemniaki i warzywa liściaste, np. szpinak, kapusta.
Witamina B9 (kw. foliowy)
Kwas foliowy pełni rolę koenzymu, biorącego udział w wielu przemianach biochemicznych, reguluje podziały komórkowe, jest więc niezbędnym czynnikiem warunkującym prawidłowy wzrost i funkcjonowanie wszystkich komórek naszego organizmu. Bierze udział w tworzeniu kwasów nukleinowych, z których powstaje DNA. Bierze udział w produkcji przekaźników nerwowych, wpływających m.in. na nasze samopoczucie, sen i apetyt. Zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów, ma działanie krwiotwórcze. Usprawnia funkcjonowanie układu pokarmowego, uczestniczy w tworzeniu soku żołądkowego, zapewnia sprawne działanie wątroby, żołądka i jelit. Na skutki jego niedoborów szczególnie narażone są kobiety w ciąży i planujące ciążę (zapobiega on uszkodzeniu cewy nerwowej z której rozwija się mózg i rdzeń kręgowy u rozwijającego się zarodka), pacjenci stosujący leki przeciwdrgawkowe, sulfonamidy, sulfasalazynę, kobiety stosujące doustną antykoncepcję oraz osoby po 55 roku życia i narażone na przewlekły stres. Występowanie: wątroba wieprzowa, cielęca, jaja, fasola, groch, biała kapusta, szpinak, pomidory, ziemniaki, buraki, brokuły, truskawki, banany, jabłka, chleb pszenny, drożdże, dorsz, halibut, grzyby.
Witamina B12 (kobalamina)
Witamina B12 zwiększa odporność na stres, zapobiega anemii i poprawia apetyt. Jej niedobór powoduje ciągłe zmęczenie, nadmierną nerwowość, problemy z pamięcią i depresję, a także zwiększa ryzyko zawału serca i udaru. Niedobór witaminy B12 dość często występuje u osób stosujących dietę wegetariańską, ale także przy niedostatecznym wydzielaniu czynnika Castle’a przez komórki okładzinowe śluzówki żołądka (np. przy niedoborze witaminy E). Występowanie: głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, tj. wątrobie, rybach, mięsie, jajach, serach, wędlinach.
Witamina C (kw. askorbinowy)
Witamina o dużej efektywności przeciwutleniającej. Dzięki szybkiemu transferowi elektronów witamina C usuwa tzw. reaktywne formy tlenu (m.in. wolne rodniki), zapobiegając utlenianiu lipidów
Witamina D3
Witamina D od lat jest podawana małym dzieciom i osobom starszym ze względu na jej dobroczynny wpływ na kości. Najnowsze badania jednak dowodzą, że ma ona ogromny potencjał broniąc organizm przed chorobami cywilizacyjnymi takimi jak nowotwory, cukrzyca, zawał serca, depresja, demencja, czy wiele chorób autoimmunologicznych. Organizm sam może ją wyprodukować, jednak wpółczesny styl życia przyczynia się do pogłębiania jej niedoborów. Głównie z powodu eliminowania słońca – zarówno w pracy, jak i coraz częściej również w czasie wolnym. Badania z udziałem tysięcy uczestników dowodzą, iż więcej niż połowa populacji dorosłych ludzi ma chroniczny niedobór witaminy D. Niemożliwe jest przyjęcie wystarczającej dawki witaminy D wraz z pożywieniem – nawet przy najzdrowszej i najbardziej zrównoważonej diecie.
Witamina D2
Witamina D2, tzw. ergokalcyferol, to inna postać witaminy D, występująca w roślinach i grzybach (głównie w drożdżach). Wykazuje znacznie mniejsze działanie w organizmie człowieka, niż Witamina D3.
Witamina E
Witamina E występuje w ośmiu izoformach, z których najbardziej aktywną, spotykaną u ludzi, jest związany z błoną komórkową α-tokoferol. Głównym zadaniem witaminy E jest ochrona komórki przed utlenianiem lipidów.
Witamina H (biotyna)
Witamina H lub B7 (biotyna) jest niezbędna do prawidłowej przemiany materii, zwłaszcza w przemianie glukozy, stabilizując jej poziom we krwi. Dlatego jest szczególnie ważna dla osób z cukrzycą. Wpływa na ochronę włosów i skóry oraz przeciwdziała łojotokowi. Objawy niedoboru witaminy H to senność, apatia, depresja, stany lękowe, rozdrażnienie, bóle mięśni, a także drętwienie stóp i dłoni. Włosy i skóra stają się szare, skóra przetłuszcza się i łuszczy, przetłuszczają się i wypadają włosy, pojawia się zapalenie spojówek, rozdwajają się paznokcie. Stany takie występują głównie u chorych poddawanych długotrwałej kuracji antybiotykowej, u osób karmionych sztucznie, a także u tych, które mają bardzo ubogą dietę. Niedobór może być też konsekwencją stanów zapalnych śluzówki jelit, uniemożliwiających naturalną produkcję tej witaminy. Występowanie: wątróbka, nerki, wieprzowina, wołowina, drób, nasiona soi, orzechy, żółtko jaj, sery, otręby, ryby (np. sardynki, łosoś), drożdże, ciemny ryż, warzywa (np. kukurydza, kalafior, groch, pomidory, szpinak, marchew, buraki, cebula), nieprzetworzona mąka zbóż.
Witamina K
Witamina K odpowiedzialna jest przede wszystkim za krzepliwość krwi (problemy z gojeniem się ran, krwotoki, obfite miesiączki) , ale jej niedobór skutkuje także problemami w mineralizacji kości. Odkładanie się w kościach fosforanów wapnia jest wówczas ograniczone, przez co proces mineralizacji nie może być prawidłowo przeprowadzony. Dłuższy niedobór witaminy K może doprowadzić do powstania osteoporozy. Pierwsza jej postać, zwana witaminą K1, występuje m.in. w warzywach o zielonych liściach, w truskawkach, oleju sojowym i niektórych produktach pochodzenia zwierzęcego (np. jaja, wątroba wołowa). Witamina K1 występuje w zielonych warzywach, proporcjonalnie do zawartości chlorofilu (najwięcej w jarmużu, brokułach, sałacie, szpinaku, brukselce, natce pietruszki, boćwinie, kapuście, kalafiorze, a także wątrobie wołowej oraz niektórych olejach roślinnych i w orzechach. Postać K2 tej witaminy wytwarzają bakterie w jelitach.
Krzem
Krzem zapobiega nadmiernemu wypadaniu włosów i łamaniu się paznokci oraz zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju schorzeń kostno-stawowych oraz miażdżycy. Odpowiada za elastyczność i przepuszczalność naczyń krwionośnych oraz zapobiega odkładaniu się w ścianach naczyń krwionośnych blaszki miażdżycowej. Wspomaga także leczenie stanów zapalnych skóry, trądziku pospolitego i różowatego oraz przyspiesza regenerację naskórka. Odgrywa także ważną rolę w detoksykacji organizmu, gdyż pomaga usunąć złogi. Ma również działanie antynowotworowe. Przy niedoborach krzemu może być pogorszenie kondycji skóry, włosów i paznokci, co objawia się szybkim starzeniem się skóry, problemami skórnymi, nadmiernym wypadaniem i łamliwością włosów, rozdwajaniem się końcówek, a także nadmierną łamliwością i kruchością paznokci. Jego niedobór może także źle wpłynąć na stan kości i stawów. Krzem występuje w chlebie razowym, otrębach, w łuskach ziarna zbóż, w skórce owoców, w czosnku, szczypiorku i mleczku pszczelim. Dużo krzemu zawiera również woda źródlana.
Jod
Jod jest niezbędny przede wszystkim do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. O braku tego pierwiastka może świadczyć ospałość, uczucie chłodu, suchość skóry i śluzówek, chrypka, przybieranie na wadze bez przyczyny oraz brak koncentracji, zdolności zapamiętywania, wypadanie włosów, łamliwość paznokci. Występowanie: ryby, owoce morza i glony. Dobrym źródłem jodu w pożywieniu jest sól jodowana.
Selen
Działa silnie przeciwutleniająco. Wspiera naturalną odporność organizmu. Pomaga zachować zdrowe oraz piękne włosy i paznokcie. Wspiera płodność u mężczyzn. Witamina E poprawia wchłanianie selenu, natomiast Witamina C je osłabia. W zetknięciu z węglowodanami, zwłaszcza cukrami prostymi, staje się nieprzyswajalny i bezużyteczny dla organizmu. Dlatego osoby przejadające się słodyczami pozbawiają się tego cennego biopierwiastka.
Cynk
Chroni składniki komórek przed uszkodzeniem oksydacyjnym. Niezbędny do funkcjonowania układu immunologicznego oraz narządu wzroku. Niedobory cynku mogą powodować zaburzenia smaku (metaliczny posmak, brak lub nadmierny smak). Na niedobór narażone są osoby z chorobami przewodu pokarmowego, chorobą alkoholową, ortodoksyjni wegetarianie , makrobiotycy oraz osoby na diecie odchudzającej, amatorzy słodyczy, kobiety ciężarne i sportowcy (z powodu większego zapotrzebowania).
Miedź
Miedź jest niezbędna dla właściwej aktywności enzymów uczestniczących w procesach oddychania komórkowego, a także do tworzenia naczyń krwionośnych oraz prawidłowej pracy układu odpornościowego. Przy jej udziale wytwarzane są erytrocyty oraz osłonki mielinowe w układzie nerwowym. Do niedoborów dochodzi najczęściej u osób, które mają nieodpowiednio zbilansowaną dietę albo są w trakcie kuracji odchudzającej. Może wówczas występować brak apetytu, anemia, pękanie naczyń krwionośnych, łamliwość paznokci, zaburzenia pracy serca, zaburzenia koncentracji, drętwienie kończyn, uczucie mrowienia rąk i nóg, spadek odporności, zwiększona podatność na zakażenia. Występowanie: wątróbka, zielone warzywa liściaste, pełne ziarna zbóż, niektóre ryby.
Bor
Bor jest pierwiastkiem śladowym. Ma korzystny wpływ na funkcje intelektualne oraz na pamięć, która po suplementacji borem zdecydowanie się poprawia, nawet w przypadku występowania wcześniejszych kłopotów. Wpływa na poprawę koordynacji ruchowej i zdolności manualnych, poprawia również zdolność koncentracji. Wpływa na wzrost aktywności testosteronu i estrogenów. Bor warunkuje także poziom wapnia, miedzi i magnezu w organizmie oraz decyduje o przyswajalności niektórych witamin oraz o ich przekształcaniu. Występowanie: niektóre owoce (np. jabłka, winogrona, gruszki, brzoskwinie, daktyle, morele), warzywa strączkowe (np. fasola), orzechy, jaja kurze.
Żelazo
Niedobór żelaza może powodować zadyszkę, zawroty głowy, szybsze bicie serca. Pierwszym sygnałem braku żelaza jest zwykle apatia i ciągłe zmęczenie bez wyraźnego powodu. Tracimy energię do pracy, pokładamy się i chętnie ucinamy sobie drzemkę. Cera i błony śluzowe są blade (zwłaszcza spojówki), pojawiają się sińce pod oczami, skóra jest sucha i szorstka, włosy łamią się, wypadają, rozdwajają się końcówki. Paznokcie są kruche z charakterystycznymi podłużnymi rowkami. Może występować ból i pieczenie gardła, jamy ustnej i języka, a także bóle głowy, obniżenie koncentracji, sprawności myślenia i zapamiętywania . Dość często w kącikach ust pojawiają się zajady. Głównym źródłem żelaza w żywności, są produkty zwierzęce. Wchłania się z nich około 25% żelaza. Są to: chude mięso wołowe, indyk, drób, tłuste ryby, wątroba zwierząt i żółtko jaja. Z produktów roślinnych wchłania się go o wiele mniej (ok. 5%). Roślinnym źródłem żelaza są rośliny strączkowe (soja, soczewica, ciecierzyca), zielone świeże warzywa (brokuły, papryka, szpinak, natka), owoce (suszone figi), nasiona (sezam) i płatki śniadaniowe.
Magnez
Magnez stabilizuje funkcje układu nerwowego, zmniejsza nadpobudliwość komórek nerwowych, działając na organizm uspokajająco. Poprawia pamięć i myślenie. Ponadto jest odpowiedzialny za sprawne działanie układu naczyniowo-sercowego – nie tylko zapobiega chorobom serca, ale wspomaga ich leczenie. Wraz z wapniem i witaminą D bierze udział w mineralizacji kości, zapobiegając osteoporozie. Przy niedoborach magnezu występuje rozdrażnienie, nerwowość, kołatanie serca, bezsenność, zmęczenie oraz powtarzające się skurcze mięśni lub drganie powieki. Długotrwały niedobór magnezu zwiększa ryzyko miażdżycy i nowotworów. Niedobory mogą występować przy przewlekłych biegunkach, nadużywaniu alkoholu, zażywaniu środków odwadniających, u chorych na cukrzycę, z zespołem upośledzonego wchłaniania, odżywianych dożylnie, a także bardzo odwodnionych. Występowanie: produkty zbożowe, zwłaszcza kasza gryczana, warzywa strączkowe, orzechy, owoce morza, kakao,czekolada, kasze jęczmienne, ciemne pieczywo, groszek, szpinak, ryby, żółte sery i banany. Dobrym źródłem magnezu mogą być również wody mineralne, zwłaszcza wysoko zmineralizowane i „twarda” woda pitna.
Wapń
Zarówno niedobór, jak i nadmiar wapnia nie jest dobry dla organizmu. Niewielki niedobór wapnia objawia się skurczami mięśni, bólami w stawach, mrowieniem i drętwieniem kończyn oraz zwolnieniem tętna. Później dołączają szybko powstające ubytki w uzębieniu, zaburzenia snu, a czasem krwotoki, np. z nosa. Przy dużych niedoborach może wystąpić utykanie, trudności w chodzeniu, stany lękowe, częste złamania kości, u dzieci zaburzenia wzrostu i utrata zębów. Przy nadmiarze wapnia występują zaparcia, nudności, brak apetytu, mogą powstawać kamienie nerkowe, ulega obniżeniu wchłanianie cynku i żelaza.Występowanie: sery żółte i pleśniowe, serek topiony, śmietana, mleko, jogurty, kefiry, maślanki i twarożki, ryby (np. szprotki, sardynki), orzechy, warzywa strączkowe (w tym soja) i zielonolistne (kapusta, szpinak, brukselka).
Fosfor
Fosfor razem z wapniem i witaminą D odpowiada za zdrowe i mocne kości oraz jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Objawami niedoboru jest osłabienie, bóle mięśni, bóle kości, wymioty, zaburzenia oddychania i zaburzenia ze strony układu nerwowego, np. porażenia, parestezje, zaburzenia świadomości, dezorientacja, nudności, drgawki. Objawami nadmiaru fosforu w organizmie są biegunki, nudności i wymioty. Występowanie: sery podpuszczkowe, kasza gryczana, ryby (wędzone, konserwy), podroby, mięso, ciemne pieczywo, jaja.
Kontrola niedoborów witamin i mikroelementów
Pakiet badań :VITC, VITE, VITB12, CYNK, SELEN
